Οι σπίλοι, γνωστοί και ως ελιές, είναι συγκεντρώσεις μελανοκυττάρων στο δέρμα και αποτελούν ένα από τα πιο συχνά δερματολογικά ευρήματα. Μπορούν να είναι συγγενείς ή επίκτητοι, επίπεδοι ή επηρμένοι, ανοιχτού ή σκούρου χρώματος, και να εμφανίζονται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος.
Οι περισσότεροι σπίλοι είναι καλοήθεις, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υποστούν αλλαγές που υποδηλώνουν δυσπλασία ή κακοήθη εξαλλαγή (μελάνωμα). Η τακτική δερματολογική αξιολόγηση και η σωστή αυτοπαρατήρηση είναι καθοριστικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη.
Η δημιουργία των σπίλων επηρεάζεται από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Οι περισσότεροι σχηματίζονται κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία και μπορεί να αυξηθούν σε αριθμό με την πάροδο των ετών.
Κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση ή την αλλαγή των σπίλων είναι:
- Ηλιακή ακτινοβολία (UV), η οποία δρα διεγερτικά στα μελανοκύτταρα.
- Ορμονικές μεταβολές, όπως αυτές της εφηβείας, της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης.
- Γενετική προδιάθεση για μεγάλο αριθμό σπίλων ή δυσπλαστικούς σπίλους.
- Τραυματισμοί ή ερεθισμοί σε προϋπάρχουσες βλάβες.
Οι σπίλοι ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες, μελαγχρωματικοί, άτυποι (δυσπλαστικοί), δερματικοί, ή συγγενείς και κάθε τύπος έχει διαφορετικό προφίλ κινδύνου. Ενδεικτικά σημάδια που πρέπει να κινητοποιούν τον ασθενή είναι αλλαγή στο σχήμα, στο χρώμα, στο μέγεθος ή στην υφή ενός σπίλου, καθώς και η εμφάνιση αιμορραγίας ή κνησμού.
Η προληπτική εξέταση είναι ιδιαίτερα σημαντική για άτομα με ανοιχτό φωτότυπο, πολλούς ή άτυπους σπίλους, ή οικογενειακό ιστορικό μελανώματος. Η χρήση αντηλιακής προστασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και η αποφυγή υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο αποτελούν βασικά μέτρα πρόληψης.
Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές.
Με τακτικό έλεγχο και κατάλληλη καθοδήγηση, μπορείτε να διατηρήσετε το δέρμα σας υγιές και προστατευμένο σε κάθε ηλικία.